دواى بەڕێکردنى سى ڕۆژ لە مانگى پیڕۆزى رەمەزان گەدەو جەستە جۆڕێک لە ڕاهاتنى بە خۆوە دیوە وبوە بە بار ئاسانیەک بۆى کە بە دڕێژایى شانزە کاتژمێڕێک بێ نان و ئاو ئەمایەوە ، ئەمەش پشویەک بو ئەدرا بە گەدە و جەستە و کردارى هەرس و جوڵەى خوێن لەهەمان کاتیشدا بە دەرونیش ،
پێویستە ئەم ڕیتم و پشوى گەدە و جەستەیە لەم ڕۆژانى جەژن و دوایى جەژنیش بپاڕزێن و هەوڵێک بێت لەگەڵ جەستەى خۆماندا بیدەین ،
کە چ جۆڕە خۆڕاکێک هەڵدەبژێرین هەم ئارەزوى خواردنمان کەم بێتەوە بە تەندروستى هەم وزەشمان پێ ببەخشێت نەبێتە هۆى کۆبونەوەى چەورى ، هەربۆیە لە هەندێک خۆراک پێویستە دوور بکەوینەوە لە پێناو جەستەیەکى تەندروستدا ٠
بێگومان شیرینى و چەورى هۆکارێکە بۆ قەڵەوى و زیادکردنى ئارەزوى خوردن و کرانەوەى گەدە بۆ خواردنى زیاتر،
پێویستە خۆمان لە گۆشتى سور دورخەینەوە چونکە بۆ هەرس گرانە ، کاتێک دەیخۆیت لەشت ئارەق دەکاتەوەو بێزارت دەکات ، لە هەمان کاتدا کێش زیاد دەکات و فێرى زۆر خۆڕیت دەکات ،
چەرەسات چەوریەکەى بەسودە بۆ لەش و نەخۆشیەکانى دڵ و دابەزاندنى چەورى کۆلیستڕۆڵ بەڵام هۆکاڕێکە بۆ قەڵەوى و زیاد بونى کێش ٠
گوڵزار فەرەج
بریتییە لە حاڵەتێك كە تیایدا كاردانەوەیەكی زیاد لە ئاسایی لەشی مرۆڤە بۆ هاندەر یان ورووژێنەرێكی بەرگری لەش، كە كاتێك شتێكی نامۆ لە رووی شێوە و پێكهاتە بەر لەش دەكەوێت یان دەچێتە ناوییەوە، لە رووی سیستەمی بەرگرییەوە رووبەڕووی دەبێتەوە و هەستیاری دروست دەبێت.
لەكاتی بەرگری لەش بۆ هەندێك تەنی نامۆ چەند نیشانەیەك لەسەر لەش بەدیار دەكەون كە بەپێی هۆكار و ئەو بەشەی لەش جیاوازی هەیە، لەوانە لە سینگ و پێست و چاو و لووت، وەك هەڵمژینی تۆز و خۆڵ و دەنكە هەڵاڵە كە مرۆڤ تووشی پژمینی بەردەوان كۆكە دەكات، یان لەسەر پێستی بەدیار دەكەوێت وەك خوران و سوورهەڵگەڕان و زیبكە، یان چاو وەك سوورهەڵگەڕان و خورانی.
نیشانەكان:
هەستیاری سنگ، كۆكەی بەردەوام كە لە شەواندا زیاتر دەكات و رەنگە دەردانی شلەشی لەگەڵدا بێت، هەناسەتەنگی بەهۆی تەسكبوونەوەی بۆڕییەكانی هەناسەوە، بوونی هەوكردن لەگەڵ هەستیارییە بەتایبەتی لە جگەرەكێشەكان، هەروەها دروستبوونی دەنگ لە سینگ، بەتایبەتی لای چەند جۆرێك لە پیشەكانی وەك پاكەوان و كرێكاری كانەكان.
خۆپاراستن لە هەستیاری:
خۆبەدوورگرتن لە هۆكارەكانی وەك باخ و دارستانەكان لە بەهاراندا بەهۆی بەرهەمهێنانی دەنكە هەڵاڵە، هەروەها دووركەوتنەوە لە دووكەڵ و بخوور و تۆزوخۆڵ.
دووركەوتنەوە لە ئاژەڵی ماڵی كە خاوەنی پەڕ و موو فەروودارن، بەكارهێنانی سپڕای هەناسەتەنگی و رێگرتن لە هاتنەژوورەوەی خۆڵ و تۆز بۆ ناو ژوورەكان و بەكارهێنانسی چاویلكەی بەر خۆر و سەردانیكردنی پزیشك لە كاتی پێویست.
وەرگێڕانی نواڵە
سەرچاوە: جۆرناڵ نیوز
لەسەر لەشی مرۆڤ دەبێت، ئەوەش وادەكات زۆرترین ئارەق دەربكات‌و ئاوی لەشی سەرف بكات، بۆیە پێویستی بە شوێنگرتنەوەی هەیە.
بەپێی توێژینەوە نوێییەكان تیشكی خۆر لە مانگەكانی هاویندا پێست دادەڕزێنێت و ئەگەر پارێزگاری لێ نەكرێت بەپێی رێنماییەكان ئەوا ئەگەری شێرپەنجەی پێست هەیە بۆ پارێزراوبوون لەوە پێویستە گرنگی زۆر بە خواردنەوەی ئاو بدرێت.
لەگەڵ بەرزبوونەوەی پلەی گەرمادا و لەدەستدانی ئەو شلەیە كە لەلەشدا روودەدات و دەبێتە هۆی وێرانكاری لە ئەندامەكانی ناوەوە و كاریگەریی لەسەر پێستیش دەبێت.
لە مانگەكانی هاویندا بۆ پارێزگاریكردن لە پێست و لەش پێویستە بڕی پێویست لە ئاو بخورێتەوە، بەهۆی ئەوەشەوە كە لە مانگی رەمەزاندا لەوانەیە تووشی ناڕەحەتی ببیت لە خواردنەوەی بڕە ئاوی پێویستدا، بەڵام لەو كاتانەدا كە بەرۆژوو نیت پێویستە قەرەبووی ئەو ئاوە بكەیتەوە كە لەش لەدەستی داوە”.
هەر بەپێی توێژینەوەكان ئەو پێستەی بەهۆی نەخواردنەوەی بڕی پێویست لە ئاوەوە وشك بووەتەوە، لەبەرامبەر هۆكارە دەرەكییەكاندا لاواز دەبێت.
لەسەر پێست چینێكی رۆن بوونی هەیە، ئەم چینە لە هۆكارە دەرەكییەكانی وەك هەستیاریی و میكرۆبەكان دەپارێزێت، كاتێك پێست وشك دەبێتەوە برینداری و ئەستووربوونی تێدا درووست دەبێت، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی ماددە زیانبەخشەكان ئاسانتر بێنە نێو پێستەوە.
هەر لەبەر ئەوەیە بۆ ئەوەی پێست وشك نەبێتەوە و پاریزگاری لەو چینە رۆنە بكەیت كە لەسەرییەتی پیویستە گرنگی بە خواردنەوەی بڕی پیویست لە ئاو بدەیت.
هۆكار و نیشانەكانی هەوكردنی ژێی ماسولكەی مەچەك و چۆنیەتی چارەسەركردنی، هەوكردنی ژێی ماسولكەیی لە مەچەك بەگشتی و بەتایبەتیش لە ژناندا ڕوودەدات. لە ئەنجامی ئەوەی بە شێوەیەكی نادروست دەست بە كاردەهێنن، هەروەها بە هۆی لاوازی ماسولكەكانی مەچەكەوە.
دكتۆر هێمن پزیشكی نەخۆشیەكانی جومگە و ئێسك هۆكار و نیشانەكانی ئەم نەخۆشیە بۆ خوێنەرانی ساتیی تەوار روندەكاتەوە و دەڵێت: ” نەخۆشەكە هەست بە ئازارێكی زۆر دەكات لە مەچەكیدا كاتێك جووڵە بە مەچەك یان پەنجە گەورەی دەكات، ئەم دۆخە بە زۆری لە وەرزشەوانان ئەو ژنانەی كە كۆرپەكانیان هەڵدەگرن و كاری بە ردەوامی ناوماڵ دەكەن، بە تایبەت لە بە كارهێنانی چەقۆ لە كاتی دروستكردنی خواردندا روودەدات.”
دكتۆر هێمن دەڵێت:”دەستنیشانكردنی ئەم دۆخە بە زۆری لە ڕێگەی پشكنینی كلینیكی لە لایەن پزیشكی پسپۆڕی جومگە و ئێسك دەبێت، هەندێك جاریش لە ڕێگەی سۆنار یان MRI دەكرێت.”
دەربارەی چارەسەریش ئەو دكتۆرە دەڵێت:” چارەسەری دەكرێت بەم شێوەیە: بۆ ماوەیەك دەست بحەسێنەوە، بەستەری مەچەك و پەنجە گەورە لە بەكاربهێنە لە كاتی خەوتن ، هەروەها لە ماوەی ڕۆژدا ڕێگرتن لە جوڵەی پەنجە گەورە، هەروەها بەكارهێنانی دەرمانی دژە هەوكردن وەك مۆبیك و چارەسەری سروشتی و دەرزی كۆرتیزۆن لە لایەن پزیشكەوە ئەنجامدەدرێت.” ]]>
تازەترین توێژینەوە باس لە مەترسی خۆڵبارین دەکەن بۆسەر ژنانی دووگیان.
لەو توێژینەوە زانستییەدا هاتووە کە ئەو ڕۆژانەی خۆڵبارینە جیا لە ڕۆژانیتر ژنانی دووگیان لە پێناو سەلامەتی خۆی و كۆرپەكەی كەمتر لە ماڵ بچنەدەرەوە تا كەمترین زیانی تەندروستی بۆ خۆیان و كۆرپەكەیان هەبێت” لە توێژینەوەكەدا باس لەو مەترسیانە كراوە ڕاستەوخۆ كاریگەری لەسەر تەندروستی مناڵ ئەكات وەك (ئەگەری پێشوەختەی لە دایكبوونی منداڵ، كەمی كێشی منداڵ ، كێشەی هەناسەدان كە پێیدەڵێن ڕەبۆ ، دوو بۆ سێجار ئەگەری زیادبوونی ئۆتیزمبێت، وەڕەنگە كاربكاتەسەر ئەوەی لە داهاتوودا ئەو منداڵە نەتوانی وەچەبخاتەوە. بەهیوای تەندروستیەکی باش بۆ هەموو دایکان. ]]>
بەها وکاری بەڕێوەبەریەتی گشتی تەندروستی
کەرکوک بەبۆنەوەی مانگی ئوکتۆبەر کەبە مانگی پەمەیی بۆ هوشیاری وبەڕەنگاربونەوەی شێر پەنجە ی مەمک دیاری کراوە .
کۆڕێکیان ڕێکخست سەبارەت بە هوشیاری شێرپەنجەی مەمک و پشکنینی پێش وەختەوەو پشکنینی دەوری بۆ دڵنیا بون لە تەندروستی خۆیان .
مەبەست لەم کۆڕانە ڕێنمای کردنی ژنانە بۆ گرنگیدان بە پشکنین و پشتگوێ نەخستنی هەر گۆڕانکاریەک یان گرێەک کرد لە مەمکیاندا بەدی دەکەن بە پەلە پشکنێن بکەن .
،وەلەلای خۆیشیەوە بەڕێوەبەریەتی تەندروستی ئامادەیی خۆی پیشاندا بۆ هاوکاری ژنان .
دوای بەرزبوونەوەی ڕێژەی توشبونی ژنان بە نەخۆشی شێرپەنجەی مەمک ،
ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی مانگی ئوکتۆبەری
دەستنیشانکرد بە مانگی هوشیاری ذژی شێرپەنجەی مەمک
کەرکوک دیمەن
]]>بۆ یەکەم جار لەلایەن پزیشکی ددانی ئەمریکی “ولیام توماس گرین مۆرتۆن” ەوە ، ساڵی ١٨٤٦دا لە نەخۆشخانەی (ماساتشوتس) بەسەرکەوتویی بەکارھێنرا. کەبەیەکێک لە گرنگترین و کاریگەرترین دۆزینەوەکان دادەنرێت لەمێژووی پزیشکی و مرۆڤایەتیدا، چونکێ وایکرد چیدی مرۆڤ ئازار نەچێژێت لەکاتی نەشتەرگەریدا .
زۆربەمان دووچاری نەخۆشی و ڕووداو بووین و پێویستمان بە نەشتەرگەری بووە، بەڵام زۆربەمان ئەو بێهۆشکارانەمان نەناسیوە کە بونەتە هۆکاری ئەوەی کە بێ ئازار نەشتەرگەریمان بۆ بکرێت و چیدی ئازار نەچێژین !
بێهۆشکاران جەنگاوەرن دژ بە دوژمنە ئەزەلییەکەی مرۆڤ کە ئەویش ئازارە . ]]>
ڕێکخراوی ڕۆشنبیری و کۆمەڵایەتی خانزاد وسەنتەری ڕاوێژکاری خێزانی و بەڕێوە بەریتی
توندو تیژی بەشی ڕاوێژکاری خێزانی
کۆبونەوەیە کیان ڕێکخست
بە بەشداری ژمارەیەک لە دادوەران و پسپۆڕانی تەندروستی و
پسپۆڕانی کۆمەڵایەتی و دەرونی و نوێنەرانی
چەند ڕێکخراوێکی کۆمەڵگەی مەدەنی و ژمارەیەک چالاکوان .
بۆ ناساندنی پڕۆژەی ڕاوێژی پێش هاوسەرگیری
ولێکدانەوەی هەمو لایەنەکانی لەڕوی یاسایی و کۆمەڵایتی تەندروستیەوە بۆ بە هێز کردنی پڕۆژەکە و .هەنگاو نان بۆ ئامادەکردنی پڕۆژە یاسایەک بۆ بەیاسایی کردنی ئەم سەنتەرە
پڕۆژەی سەنتەری ڕاوێژ کاری خێزانی پرۆژەیەکی هاوبەشی یەکیتی ژنانی کوردستان وبەڕێوەبەریەتی گشتی تەندروستی سلێمانیە ، کەلە سالی ۲٠۱٤ دا سەنتەرێکی بە ناوی سەنتەری راوێژکاری خێزانی لەسلێمانی دامەزراند بۆپێدانی رێنمایی وزانیاری کۆمەلایەتی ویاسایی و تەندروستی پێویست بەوکورو کچە گەنجانەی دەچنە پرۆسەی هاوسەر گیریەوە .
لە ئێستاشدا بۆبەهێزکردی ئەم سەنتەرە یەکێتی ژنانی کوردستان و ستافی سەنتەرکە و بەهاو بەشی رێکخراوی رۆشنبیری و کۆمەلایەتی خانزاد کە بەئەرکی ڕێکخستنی کۆبونەوەکە هەستان ئەم کۆبونەوەیە ساز کرا .
و ئەم ڕێکخراوە لە داهاتوشدا بەشدار دەبن لە ڕێکخستنەوەی بەرنامەی پڕۆژەکە و بەهێزکردنی پڕۆژەکە .
]]>لای خۆیانەوە بەڕێوەبەریتی نەخۆشخانەی سۆزی دەرونی سوپاسی یەکیتی ژنانیان کرد
کەبەردەوام ئەو جۆرە هاوکارییەیان پێشکەش دەکات .
سیمینارەکە لەلایەن هەر یەک لە خاتوو ئەڤین ئەحمەد و پەرژین رەحیم پێشکەشکرا،
سیمینارەکە باس لە زیانەکانی کێشانی نێرگەلە و جگەرە و فایب
ئەو گۆڕانکارییە بایلۆجیانەی بەسەر جەستە کچاندادێت لە تەمەنی هەرزە کارەیدا.
شایانی باسە ئەم سیمینارانە بۆ بۆ هەردوو رەگەز و لە تەمەنەکانی١٠-١٣ ساڵ ،بۆ زیاتر هۆشیاری تەندروستی و ژیانێکی تەندروست و پەروەردەیەکی دروست
مامۆستایانی پەیمانگەکەش بۆ تۆری میدیای تەوار ئاماژەیان بەوەکرد
“بەداخەوە کە کێشانی نێرگەلە و جگەرە و فایب خەریکە ئەبێتە دیاردە لە ناو مێردمنداڵاندا بۆیە ئەم جۆرە ڕێنماییانە و باس کردنی ئەم بابەتانە سوودی زۆر زۆرە بۆ ئەوەی لە ئێستاوە بزانن زیانەکانی چیە و دوور کەونەوەلێی و زانیاریەکی تەندروستی باشیان هەبێت و نەوەیەکی هۆشیار پێبگەیەنین بۆیە زۆر دەست خۆشیتان لێ ئەکەین و بەهیوای ئەوەی بەردەوام بن”.
ئەم سیمینارانە بەردەوام دەبێ بۆ خوێندنگاو پەیمانگاکانی سلێمانی و دەور وبەری
ئا:پروشە
]]>ڕێنمایی تەندروستی ئەمڕۆ لە پەیمانگای فێربونی ئەکادیمی لە سلێمانی سیمینارێکیان بۆ خوێندکارەکانی ئەو پەیمانگایە ئەنجامدا سەبارەت بەو گۆڕانکارییانە ی کەبەسەر جەستەی مرۆڤدا لە تەمەنی هەرزەکاریدا ڕو دەدات .هەروەها زیانەکانی جگەرە کێشان و نێرگەلەو پایپ .
خاتو هاژە بەڕێوە بەری پەیمانگاکە دوای دەست خۆشی لە لێدوانێکدا بۆ ماڵپەڕی تەوار وتی
ئەم جۆر سیمینارانە زۆر بەسوودە بۆ خوێنکاران بۆ ئەوەی نەوەیەکی تەندروست بەرهەمی بهێنین
شایانی باسە سیمینارەکە لەلایەن هەردو خاتو سارا خورشید و هێدی تەیفور ئەندامانی بەشی تەندروستیەوە بەڕێوە چو .
١٥٠خوێندکار بەشداربون و مۆڵەتی فەرمی لە بەڕێوەبەریتی پەروەردەوە بۆ وەرگیرابوو
پڕوشە
]]>دەناڵینن و ئەوەش ژیانى لێ تاڵ کردون و نازانن چى بکەن بۆ چارەسەر کردنى ،
سیستەمە خۆڕاکى و وەرزشێکى بەردەوام باشترین بژاردەیە بۆیان ،
بەیانیان لە کاتەکانى زودا کە تازە گزنگ کەوتوەو لەش وزەیەکى باشى پێیە ،کاتى ئەوەیە کە جەستە گەرم بکڕێت بە چەند وەرزشێکى سوکە و پیادە ڕەوییەک وراهاتنى لەش لەگەڵ ئەم چەند راهێنانەداو ،
دواتر خواردنى ژەمێکى سوک ،
سیستەمى خۆڕاکى زۆر گرنگە بۆ ئەو کەسانەى کەلاى سەر ئێشەیان هەیە ،پێویستە بایەخى زیاتر بدەن بە هەندێک خواردن و هەندێکیش کەمتر بخۆن ،وەک
کحول بە هیچ شێوەیەک نابێت بخۆنەوە ، چونکە ژمارەى جارەکانى لاسەرئێشە زیاد دەکات و هانى دەدات بۆ ئەوەى دەست پێ بکات ،
قاوەەو ئەو خواردنانەى کە کافایینیان تێدایە نابیت بخورێنەوە، چونکە توشى ئالودە بونیان دەبێت و ئەوەش وا دەکات ئازارى سەرت هەبێت و ئەگەر نەیان خۆیت ، زۆر ئازارى شەقیقەت بۆ زیاد دەکەن ،
گۆشتى تازە : بایەخێکى زۆر بدە بە خواردنى مریشک ، گۆشتى گا، ماسى ئەوانەش یارمەتى هێوربونەوەت دەدەن ،
بەڵام دەبێت بە کوڵاوى بیخۆییت نەک بەبرژاوى
میوە ترشەکان نابێت بخوڕیت چونکە هاندەرى شەقیقەن ،
خواردنەوەى سارد نابێت بخوڕێنەوە چونکە دەتوانن ببنە هۆى دروست بونى ترپەى ئازارى شەقیقەو دەبێت خواردنەوەیک بخورێتەوە کە شلەتین بێت و کەمتر سارد بێت ٠
گوڵزار فەرەج
]]>بەپێی ئاماری نەخۆشخانەو سەنتەروکلینیکەکانی شاری سلێمانی ٨٤٤٩کەس سەردانییان کردون
ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی ب.گ.تەندروستی سلێمانی
]]>داوا لەهاوڵاتیانی بەڕێزیش دەکەین لەکاتی بونی هەر حاڵەتێکی کتوپڕدا دەتوانن پەیوەندی بە سەنتەری فریاکەوتنی خێرای تەندروستی ژمارە 122 بکەن ،،
ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی ب.گ.تەندروستی سلێمانی
]]>
١ – نەخۆشی شەكرە پڕۆتین زۆر فڕێ ئەدات لە ڕێگەی گورچیلەكانەوە بەمەش گورچیلەكان فشاریان زیاتر ئەكەوێتە سەر و سست ئەبن، بە سكچوون و ڕشانەوە ئەم فشارە زیاتر ئەبێت.
٢- سیستمی بەرگری لەش لە توشبوانی شەكرەدا لاوازترە لە كەسانی ئاسایی بەمەش زیاتر و زۆرتر تووشی هەوكردن ئەبن و گورچیلەیان بە باشی ئیش ناكات، بە سكچوون و ڕشانەوە ئەم كاریگەرییە زیاتر ئەبێت شەكرەیان زیاتر بەرز ئەبێتەوە.
۳ – هەندێ دەرمانی شەكرە قورس و بەهێزن، سكچوون و ڕشانەوە زیاتر ئەكەن و فشاری زیاتر ئەخەنە سەر گورچیلەكان، بۆیە لەو حاڵەتانەدا پێویستە زوو دەرمانەكانیان بۆ ڕێكخرێتەوە.
هەر بۆیە نەخۆشانی شەكرە لەكاتی تووشبوون بە سكچوون و ڕشانەوە پێویستە زوو چارەسەری پێویست‌و گونجاو وەرگرن بۆ ئەوەی دووركەونەوە لە كێشە تەندروستییەكان.
د.داهات حەوێزی
پزیشكی پسپۆری نەخۆشیەكانی هەناوی و شەكرە.
توشبوو بە ئەڵزهایمەر (خەڵەفاوی) دەکرێتەوە
ئەم گوندە دەرگای نیەو لە سەر پانتاییەکی سەوزی فراوان بنیات نراوە . ژوورەکانی گەورە هەمو پێداویستیەکی تیایە.
کەسانی پسۆڕو شارەزاو ڕاهێنراوکاری تیا دەکەن .
نەخۆشخانەی بەهەموو پێداویسیەکەوە بۆ دابینکراوە جگەلەوەی کافتیریاو شوێنی حەوانەوەو شوێنی وەرزشو
شوێنی گرنگیدان بە باخچە و سەوزایی
وتەنانەت ساڵۆنی جوانکاری تیایەو شوێنی بەخێو کردنی سەگو ئاژەڵی ماڵی تیایە بۆ بەسەربردنی کاتەکانیان بەهێمنی و دور لە جەنجاڵی.
ئەوەی زۆر گرنگە سەرجەم خزمەتگوزاریە کانی ئەم گوندە بە خۆڕاییە . ]]>
پشدەر عەبدوڵا، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵان لەسلێمانی دەربارەی بڵاوبوونەوەی نەخۆشی سكچوون و رشانەوە لەناو منداڵاندا لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: هۆكارەكانی زۆربوونی نەخۆشییەكانی سكچوون و رشانەوە دەگەرێتەوە بۆ بەرزبوونەوەی پلەی گەرما، چونكە لە گەرمادا وشكبوونەوەی منداڵان زیاتر دەبێت، زۆرتر لە هاویناندا سەرچاوەی ئاو پیستر دەبێت لەگەڵ هەڵگرتنی شێوازی هەڵەی خواردن لە وەرزی هاویندا و خواردنی خۆراكە سەر واڵاكان لەلایەن منداڵانەوە.
بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵان، ئاماژە بەوەشكرد: ئەوەی گرنگە كە دایكان و باوكان چۆن رێگری لەوە دەكەن ئەوەیە, یەكەم ئاو بكوڵێنرێت پاشان سارد بكرێتەوە پێش ئەوەی بخورێت، شۆردنی تەوالێتەكان و پاككردنەوەی خواردن و میوەكان بە باشی پێش خواردنی، هەورەها گەر منداڵێكدا تووشی ئەو نەخۆشییە بوو كەلوپەلەكانی كە بۆی بەكاردەهێنرێت لە منداڵەكانی دیكە جیا بكرێتەوە، گرنگترین كار كە دایك و باوك ئەنجامی بدەن ئەوەیە كە نەهێڵن منداڵەكانیان وشك ببێتەوە لەكاتی سكچوون و رشانەوەدا، گەر نیشانەكانی زۆر قورس نەبوو دایكان و باوكان دەتوانن هەر لە ماڵەوە چارەسەری منداڵەكانیان بە پێدانی شلەمەنی و میوە، بەڵام گەر تای زۆر بەرزبوو، گەشكەی لەگەڵدابوو یاخود نەخۆشی درێژخایەنی هەبوو با بەزووترین كات بێنەنێو نەخۆشخانەكان.
]]>د.دلۆڤان محەمەد بەڕێوەبەری تەندروستی هەولێر لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: ئەو منداڵە تەمەنی دوو ساڵەو لەبەغداوە بۆ چارەسەر هاتوەتە هەولێرو بەپێی نیشانەكان گومان دەكرێت تای خوێنەربوونی هەبێت و مەترسی لێ ناكرێت.
ئەوەشی خستەڕوو: تیمی ڤێتێرنەری سەردانی نەخۆشەكەیان كردوەو سامپڵی لێوەرگیراوەو رەوانەی تاقیگەی ناوەندی كراوە لەبەغدا بۆ پشتڕاستكردنەوەی ئەنجامی پشكنینەكە كە گومان دەكرێت پەتاكەی بێت، دەبێت گرتنەبەری رێكاری پێویستیش لەگەڵ ئەوانەی مامەڵەیان لەگەڵ نەخۆشەكە كردوە بگیرێتەبەرو پشكنینیان بۆ بكرێت.
بەڕێوەبەری تەندروستی هەولێر دەشڵێت: پێویستە هاوڵاتیان لەو شوێنانە گۆشتی ئاژەڵ بكڕن كە مۆری لێدراوەو بەپێی رێنماییە تەندروستییەكان سەربڕدراوە، چونكە گواستنەوەی ڤایرۆسی تای خوێنبەربوون لەڕێی گەنەوە دەبێت كە بەئاژەڵەوەیە یان كەسێكی توشبووە، نیشانەكانیشی بەرزبونەوەی تاو سەرئێشەو رشانەوەو سك ئێشەیە.
باسی لەوەشكرد كە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی ڤێتێرنەرییەوە رێكاری پێویست گیراوەتەبەر، بەتایبەت سەربڕینی ئاژەڵ كە دەبێت تەنها لەگوشتارگە رەسمییەكان بێت و رێگری لەوەی كە لەدەرەوەی كوشتارگەكان ئاژەڵ سەرببڕدرێت، چونكە لەناوەڕاست و باشوری عیراق چەندین حاڵەتی تای خوێنبەربوون و گیان لەدەستدان تۆماركراوە.
]]>