لەو کۆمەڵگایەدا ژنی تەڵاقدراو زیاتر چانسی شوکردنەوەی هەیە لەکچان و مارەیی زیاتر داوادەکات بەو پێیەی کە پێگەیشتوەو خاوەنی ئەزمونێکی بەهێزە لەژیانی خێزانیدا.

وژنانی ئەو کۆمەڵگایە هەمیشە شانازی بەخۆیانەوە دەکەن کە توانیویانە جیا ببنەوە و سەر لەنوێ ژیانی خۆیان پێکبهێننەوە.بە پێچەوانەوە ئەوپیاوەی کە لە ژنەکەی جیا ئەبێتەوە، زۆر زەحمەت ئەتوانێ جارێکی تر ژن بهێنێتەوە و هەمیشە بەکەسێکی لاواز دادەنرێت کە لە ئاستی بەر پرسیارێتیدا نییە و ناتوانێت خێزان بەڕێوەببات.

ئەگەر بێتو ئەو هەستەت لا دروست ببێ، بەوەی کە توانای بەدیهێنانی خەونەکانت نییە و لە ژیانێکی پڕ لە نەهامەتیدا دەژیت و ئەستەمە بگەیت بە ئامانجەکانت، ئەوا چیرۆکی لیز مورای خانمە دیار و لێهاتووی ئەمریکی بزانە، ئەو هەر لە منداڵییەوە خۆڕسکانە خۆی پەروەردە کرد، بە تەنیا و لە ژێر باری قورسی ژیانێکی کولەمەرگیدا خۆی پێگەیاند.

چیڕۆکی ژنێک کە بە چەندەها وێستگەی خەمناک و پڕ لە ئازاردا تێپەریووە، بەڵام ئەو ژیانەی ڕابردووی ئەمڕۆ سەرچاوی ژیانێکی شەڕەفمەندانە و شانازییە بۆی، لە دوای هەوڵ و ماندوبوونێکی زۆر، مۆمێکی لە ناو ڕێگا دژوارەکانی ژیانیدا داگیرساند و تراژیدییەکانی ژیانی لە خەونێکەوە کرد بە حەقیقەت، کە چۆن لە منداڵێکی بێسەرپەرشت و لانەواز و دەربەدەری سەر شەقامەکانی یەکێک لە شارەکانی وڵاتی ئەمریکا بوو بە کەسێکی سەرکەتوو و کاریگەر و ئیلهام بەخش، کە توانی سەرنجی ملیۆنەها کەس لە جیهاندا بە لای خۆیدا ڕابکێشێت.

(لیز مورای) لەدایکبووی ساڵی (1980)ی شاری برونکس وڵاتی ئەمریکایە، لەناو خێزانێکی هەژار و نابەرپرسدا چاوی بە ژیان هەڵهێناوە، لە دایک و باوکێک کە ئالوودەی ماددە هۆشبەرەکان بوون، هەر لە منداڵییەوە خەم و ئازارەکان هەموو ژیانی لیز داگیردەکات، بەهۆی گرنگی پێنەدانی لە لایەن دایک و باوکی دەبێتە جێگای گاڵتەجاڕی هاوڕێکانی لە قوتابخانە، بەوەی کە پۆشاکی خاوێن ناپۆشێت و بۆنی ناخۆش لە جەستەی دێت و قژی پڕە لە ئەسپێ، زۆر جار لیز و خوشکەکەی هیچ شتێک لە ماڵەکەیاندا شک نابەن کە بیخۆن، جگە لە هەویری ددان شتن و پارچە سەهۆڵ نەبێت تاوەکو هەستی برسێتیان کەم بکاتەوە، هەندێک جار لیز خواردنی لەو پاشماوە خۆراکیانەی سەر زبڵ و خاشاکەکان دەردەهێنا و دەیخوارد.

لیز لە تەمەنی (10) ساڵیدا و بەهۆی ئەو هەلومەرجە سەختەی ژیانیان و تێکچوونی ڕەوشی تەندروستی دایکی کە جگە لەوەی ئالوودەی ماددە هۆشبەرەکانە توشی نەخۆشی ئایدزیش دەبێت، ناچار دەبێت کە وەک پێویست نەڕوات بۆ قوتابخانەکەی و ماوەیەک لە خوێندن داببڕێت، دواتر لەلایەن پۆلیسەوە دەگوازرێتەوە بۆ جێگایەکی تایبەت بەو منداڵانەی کە بێلانەن و پێویستییان بە گرنگی پێدان هەیە، دیسانەوە لەوێش ڕوبەڕوی ئازار و سوکایەتی پێکردن دەبێتەوە لەلایەن ئەو مێرمنداڵانەی کە لەوێ دەژین، ئەمەش وای لێدەکات کە زۆر جار لەو شوێنە ڕابکات و بگەڕێتەوە لای دایکە نەخۆشەکەی کە زۆر خۆشدەویست و هاوکاری دەکرد و هەستی بە بەرپرسیارێتی دەکرد لە بەرامبەری.
لەتەمەنی (16)ساڵیدا، دایکی دەمرێت و بارودۆخی لیز و خوشکەکەی بەرەوە خراپتر دەچێت، لە خانووەکەیان دەردەکرێن، بەهۆی ئەوەی چیتر لە توانای باوکیان نامێنێت کە کرێی خانوەکەیان بۆ پەیدا بکات، باوکی خۆی سەرگەردان دەکات و دیارنامێنێت، خوشکەکەشی هەرچۆنێک بێت دەچێتە لای باپیری، لیز بە تەنها دەمێنێتەوە، بێلانە دەبێت و شەقامەکان دەبن بە پەناگەی، ئەو سواڵی دەکرد و لەسەر شۆستە و لەتەنیشت باڕەکان دەخەوت، هەر کاتێکیش سەرما زۆری بۆ بهێنایە ئەوا دەڕۆیشتە ناو ویستگەی میترۆکان و لەوێ دەنوست.

لیز بۆ ماوە ی دوو ساڵ بەو شێوەیە دەمێنێتەوە، دواجار بڕیار دەدات کە چیتر قبوڵی ئەو ژیانە سەخت و دژوارە نەکات، بەربەستەکان بشکێنێت کەوەک دێوەزمەیەک ژیانی داگیر کردبوو، لەگەڵ ئەوەشدا بێ هیوا نابێت و هەمیشە لە ناخی خۆیدا دەڵێت: (ئەم کاتانەش تێدەپەرێت، سبەی ڕۆژێکی باش دەبێت). هەوڵ دەدات و کاری جۆراو و جۆر دەکات (وەک قاپ شووشتن و پاک کردنەوە لە ڕیستۆرانتەکان)، پارەیەکی کەم کۆدەکاتەوە، بڕیار دەدات بەو پارەیە بچێتەوە بەر خوێندن، گوێ بە قسە و تانەی هاوڕێکانی لە خوێندن نادات، دەخوێنێت و کار دەکات، لە ژێر گڵۆپی سەر شۆستەکان و لە ناوی وێستگەکان ئەرکەکانی قوتابخانەی جێبەجێ دەکات.

لیز نە دایکێکی هەبوو سۆز و خۆشەویستی و ئارامی پێببەخشێت، نە باوکێک خەمی بخوات و خەرجی و پێداویستییەکانی بۆ دابین بکات، نە ماڵێکیش تێیدا بحەوێتەوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لە هەموو هاوپۆلەکانی سەرکەوتووتر بوو.

یەکەم سەرکەوتنی لیز لە پێشبڕکێیەکدا دەبێت، کە لەلایەن گۆڤاری نیویۆرک تایمزەوە ڕێکدەخرێت (لەسەر نوسینی وتارێک لە شێوەی ژیاننامە)، لیز ژیانە پڕ لە نەهامەتییەکانی خۆی دەنوسێتەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە چیرۆکەکەی بە پلەی یەکەم پەسەند بکرێت و بەو هۆیەشەوە هەلی خوێندن کە ساڵانە بڕی (12,000) دۆلار دەبێت و بۆ ماوە ی چوار ساڵ لە زانکۆی هارڤارد پێدەدرێت (کە یەکێکە لە زانکۆ باش و گەورەکانی ئەمریکا)، لەگەڵیدا کارکردن لە گۆڤاری نیویۆرک تایمز و ئەپارتمانێک بۆ ئەوەی تێیدا نیشتەجێبێت.

لیز لێهاتووانە دەتوانێت کە سود لەو هەلە وەربگرێت کە لەو زانکۆیە بۆی ڕەخسابوو، دەچێتە بەشی زانستە دەروونییەکان، سەرکەوتوانە دەتوانێت زانکۆ تەواو بکات و پەرە بە تواناکانی خۆی بدات، دواتر وەک مامۆستا لە زانکۆ وانە دەڵێتەوە، بەردەوام دەبێت تاوەکو بڕوانامەی ماستەر و دکتۆراش بەدەست دەهێنێت.
لیز لە ئێستادا نووسەر و زانای بواری دەرونناسییە و یەکێکە لە بەناوبانگترین وتەبێژەکانی جیهان، لە زۆر لە بۆنەو ئاهەنگەکان خەڵات کراوە، دامەزرێنەری دەزگایەکە بۆ پاڵپشتی و هاوکاریکردنی گەنجان.

لە ساڵی 2011 دا, چیرۆکی سەرکەوتنی لیز لە دووتوێی پەرتوکێکدا بە ناوی Breaking Night بڵاوکرایەوە و لەماوەیەکی کورتدا دەنگدانەوەیەکی یەکجار گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا و ژمارەیەکی زۆری لێفرۆشرا.

هەروەها کەسایەتی لیز لە فیلمێکی سینەمایدا بەناوی‏ (Homeless to Harvard) بەرهەم هێنرا، فیلمەکە تیشکی خستۆتە سەر چیرۆکی سەرکەوتنی لیز و وێستگە پڕ لەنەهامەتییەکانی ژیانی، کەچۆن توانی بە خۆڕاگری و ئازایانە تێیانپەڕێنێت و کۆڵی نەدا تاوەکو گەیشت بەو پلەوپایە بەرزەی ئەمرۆ تێیدایە.
لیز بەپراکتیک سەلماندی کەمرۆڤ خاوەنی ئیرادەی گەورە و مەزنە و هیچ شتێک لەبەردەمیدا ئەستەم نییە، بەهەوڵ و تێکۆشان دەتوانێت هەموو بەربەستەکان بشکێنێت و بگاتە بەرزترین ئاست و پلە و پایە و گەورەترین خزمەت بەکۆمەڵگای مرۆڤایەتی بکات.

زابریتا فیتمان، پێشتر هاوکاری ڕاهێنەری تۆپی پێی ئەڵمانیا بوو، وەک ڕاهێنەری تۆپی پێی تیپی ئینگلو شتات دەستنیشانکرا.

فیتمان پلەی سێهەمی هەیە لە یارییەکانی تۆپی پێی ئەڵمانیدا بۆ ڕاهێنانی ئەو تیپە لە یارییە دەوریەکانی ئەمساڵدا، بەمەش بووە یەکەم ژنە ڕاهێنەری تۆی پێی پیاو لە مێژوی ئەو وڵاتەدا .

سەرچاوە DWTV

بەپێی توێژینەوەیەکی زانستی کە پەیمانگای ڕۆبەرت کوخ بۆ نەخۆشییە درمەکان لە ئەڵمانیا ئەنجامیداوە و لەگۆڤاری زانستی پزیشکی زە لانسێت بڵاوکراوەتەوەە دەرکەوتووە کە مرۆڤە دەوڵەمەندەکان لە هەژارەکان تەمەن درێژترن.

تویژینەوەکە لە نێوان ساڵەکانی ٢٠٠٣ تا ٢٠١٩ ئەنجامدراوە و ناوەندی تەمەنی مرۆڤی لە کۆمەڵە دەوڵەمەند و هەژارەکاندا ڕەچاوکردووە و بەپێی ئەو توێژینەوەیە لەساڵی ٢٠٠٣ دا جیاوازی ناوەندی تەمەن ١٫١ ساڵ، لەساڵی ٢٠١٩ ئەم ڕێژەیە بەرزبووەتەوە بۆ ٣٫١لە دوای ٢٠١٩ودوای بڵاوبونەوەی پەتای کۆلێرا لەجیهاندا ناوەندی تەمەن بۆژنان بووە بە ٢٫٢و بۆ پیاوانیش بووە بە ٣٫٥ ساڵ.

لە توێژینەوەکەدا دەرکەوتووە کە ڕێژەی ناوەندی تەمەن لە وڵاتە هەژار و کەمدەرامەت و کۆمەڵگە پەراوێز خراوەکاندا زۆر کەمترە واتە زۆرتر بەگەنجی دەمرن، ئەگەرچی ئیستا لەجیهاندا زۆر نەخۆشی بەتایبەتی پەتاکان کۆنترۆڵ کراون و نەخۆشییە بۆماوە و باوەکانی وەک شێرپەنجەو دڵ و هەناوییەکان چارەسەریان ئاسانترە بەهۆی پێشکەوتنی زانستی پزیشکیەوە .

توێژینەوەکە گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە زۆرترین هۆکاری مردنی پێشوەختەی مرۆڤەکانی ئەو وڵاتانەی لە گەشەسەندان دەگەڕێتەوە بۆ خراپی باری ئابوری وڵات و کەمی داهاتی ساڵانەو نەبونی هەلی کار و دەست نەگەیشتن بە چارە سەرەکان .

ژمارەیەک لەکەس وکاری ئەنفالکراوەکانی گەرمیان لەشارۆچکەکانی کەلاروکفری و خورماتوو و چەمچەماڵ بەشێک لەچالاکوانانی ئەنفال و نوسەرانی بواری جینۆساید و بەڕیوەبەرایەتی شەهیدان وئەنفالکراوەکانی گەرمیان
لەماوەی دوو ڕۆژدا بە چەند چالاکیەک یادی ئەنفالیان کردەوە
ڕۆژی سێ شەممە بەرواری
16/4/2023
لەناو هۆڵی پەرلەمانی عێراق پێشانگایەکی تایبەت بەوێنەی ئەنفالکراوان کرایەوە

هەر هەمان ڕۆژ چالاکی تریان لەساحەی تەحریر ئەنجامدا

ڕۆژی دووەم بەرواری 17/4/2024
چوونەتە پارێزگای سەماوە لەخوارووی عێراق.
کەس وکاری ئەنفالکراوەکان ، یادی ساڵیادی 36 تاوانی ئەنفال بەمەراسیمێکی شکۆدار دەکەنەوە و لەسەر گۆڕی ئازیزانیان لە نزیک گرتووخانەی نوگرە سەلمان، یادی ئەو تاوانەیان کردەوە

هاوژین شکور /گەرمیان

تەرمی ئەو کچەی پلش پێنج مانگ لەلایەن دو کوڕەوە خرایە خوارەوەلە تەلارێکی نیشتە جێبون
ئەمڕۆ بەکوژراوی لە ماڵەکەی خۆیدا دۆزرایەوە.
ئەو کوڕانەی کە کچەکەیان لە شوقەکەی هەڵدابویەخوارەوە دو کوڕی تیکتۆکچیبون و بە سوڵحی عەشایەری پێش ماوەیەک بەرامبەر بڕێک پارە کێشەکەیان چارەسەرکردوە
ئەم کچە لەگەڵ دایکی و زڕ باوکی ژیاوە و باوکیو دایکی جیا بونەتەوە ، ،گۆمانەکان بۆ ئەوە دەچێت کەلەلایەن باوکیەوە کوژرابێت .
تەرمەکەی لەلایەن پۆلیسەوە بۆ پزیشکی دادی هەولێرگواستراوەتەوە

لەیادی جینۆسایدو تێپەڕ بونی ٣٦ساڵ بەسەر کارەساتی ئەنفالدا ئەمڕۆ لە مۆنەمێنتی چەمچەماڵ مەراسیمێک ڕێکخراو پێشوازی لە کەسو کاری قوربانیانی ئەنفال کرا بەبەشداری جەماوەرێکی زۆرو بەرپرسانی حکومی و حیزبی و
هەر لەو مەراسیمەدا یەکێتی ژنانی کوردستان ھەستا بەکردنەوەی پێشانگایەکی فۆتۆ گرافی لە ژێر ناوی
( دوای ٣٦ ساڵ فرمێسکەکانی ئەنفال بەردەوامیان ھەیە ) بۆ فۆتۆ گرافەر جەوھەر کانی ھەنجیری وێنەی فۆتۆگرافی کەسوکاری قوڕبانیانی ئەنفالکراوەکانە . 
لقی کەرکوکی یەکیتی ژنانی کوردستان بەشداری و ئامادەکاریەکی بەرچاویان هەبو لەو مەراسیمەدا .
نور چەمچەماڵ

لە ٣ی نیسانی١٩٩٤ژنە ڕۆژنامە نوسی بەڕەچەڵەک ئەڵمانی خاتو لیسی شمیدت بە پیلانێکی چەپەڵی ڕژێمی بەعس تیرۆر کرا.
لیسی شمیدت ڕۆژنامە نوس و دۆستی کورد کە لە دوای ڕاپەڕینەوە لە کوردستان ڕوماڵی ڕۆژنامە نوسی ڕاپەڕین و بەسەرهاتەکانی کوردستانی دەکرد ،هەمیشە لەخەمی ژنانی ئاوارەو کەسو کاری ئەنفال کراوەکاندابو ئەیویست دەنگی ژنانی ئەنفال بگەینێ بەهەمو جیهان.
لیسی شمیدت دۆست و هاوڕێی یەکیتی ژنانی کوردستان بو بەداخەوە دەستی تیرۆر شەهیدی کرد. بەو بۆنەیەوە یەکیتی ژنان پرسەی بۆ داناو بەشداریی بەرچاوی هەبو لە مەراسیمی ڕەوانە کردنەوەی تەرمەکەی بۆوڵاتی خۆی تاسەرسنور لەگەڵیدا بون هەزار سڵاو لە ڕوحیپاکی .

سەرچاوە ئەلعربیە

لیزا تراس ئەو ژنەی دوای دەست لەکار کشانەوەی سەرۆک وەزیرانی پێشو بۆریس جۆنسون بەزۆرینەی دەنگی پارلەمانی بەریتانی هەڵبژێردرا بۆ سەرۆک وەزیران .

سەرۆک وەزیرانی نوێی سوید ئۆلاف کریستیانسن رۆمینا پورمۆختاری بۆ ئەم کورسییە کاندید کرد.

پوورمۆختاری پێش ئه‌مه‌ش به‌رپرسی به‌شی لاوانی حیزبی لیبراڵ بووه‌ و له‌ مێژووی به‌رنامه‌ سیاسییه‌كه‌یدا هیچ باسێك له‌ پرسه‌كانی په‌یوه‌ست به‌ ناوچه‌كه‌ وه‌ك خه‌باتی سیاسی نه‌كراوه‌.

لە ماوەی ڕابردوودا ئەم وەزیرە لاوە ڕەخنەی لە سەرۆک وەزیرانی ئێستای سوید گرتبوو بە هۆی نزیکبوونەوەی پارتەکەی لە دیموکراتەکانی سوید.

ڕۆمینا پوورمۆختاری لە بنەماڵەیەکی ئێرانی لە شاری ستۆکهۆڵم لەدایکبووە.

چالاکوانانی گەنج لە سوید بزووتنەوەیەکی گەورەی جیهانییان دەستپێکردووە کە ملیۆنان گەنجی تێدا بەشدارە و ئەم بزووتنەوەیەش بووەتە هۆی مشتومڕێکی بەرفراوان لەسەر مەترسییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا.

ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی داواکارە لە کۆمەڵی نێو دەوڵەتی کە فشاری زیاتر بکەن لەسەر ئێران بۆ ڕاگرتنی ئەم جۆرە ڕەفتارە بەرامبەر خۆپیشاندەران .

لە ١٣سیپتەمبەری ئەمساڵدا دوای گرتن و شەهید کردنی ژینا ئەمینی تەمەن ٢٢ ساڵ بەدەستی پۆلیسیی ئەو وڵاتە ناڕەزایەتیەکی زۆری لێکەوتەوە بەتایبەتی لە شارە کوردیەکاندا ودواتر زۆربەی شارەکانی ئێرانی گرتەوە تا ئێستا کە مانگێک تێپەڕێوە هەر بەردەوامە .

بەپێی زانیارییەکان، ئەو 32 کەسەی چەکدارەکەی تایلاند کوشتوونی، 23یان منداڵی دایەنگە بون   دوای کوشتنی  ئەو 32 کەسەش، ئەندامانی خێزانەکەیی خۆی و پاشانیش خۆی کوشتووە. جگە لە منداڵەکانی نێو دایەنگەکە، مامۆستا و ئەفسەری پۆلیسیش لەنێو کوژراوەکاندان.

رووداوەکە لە دایەنگەیەکی پارێزگای نۆنگ لام فو بووە، پۆلیسی پارێزگاکەش دەڵێت، دوای ئەو کوشتارە  لە دایەنگەکە،ئەو پیاوە  گەڕاوەتە ماڵەوەو  ژن و منداڵەکەییشی لە ماڵەکەی خۆیدا کوشتووە. و دواتر خویشی کوشتوە .

پۆلیسی لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، ئەو چەکدارە پێشتر ئەفسەری پۆلیس بووە.