پروشه فه‌یسه‌ڵ
“دوا مواجه‌هه بوو کوڕه‌که‌میان به‌که‌له‌پچه‌کراوى هێنایه ده‌ره‌وه، قه‌ڵه‌مى ئه‌ژنۆم شکا‌و بورامه‌وه، کاتێک به‌ئاگا هاتمه‌وه، سه‌رمى خستبووه سه‌ر رانى، وتى: دایه گیان ئه‌مه ئاخر جاره‌‌و قسه‌م مه‌شکێنه، ئه‌و په‌ڕۆ سوره بگره به‌ده‌سته‌وه‌‌و سه‌رچۆپى بگره، بادوژمن پێمان خۆش نه‌بێت، نازانم خوا چ هێزێکى نایه دڵمه‌وه، سه‌رچۆپیم گرت‌و دواتر هه‌مووان پێکه‌وه سروودى ئه‌ى ڕه‌قیبمان وت، دوژمن سه‌ریان شۆڕ بوو، نه‌یاوێرا هیچ بڵێن نه‌کا توڕه بین‌و کاردانه‌وه‌مان هه‌بێت، دواتر وتى: دایه گیان ئه‌مه گه‌وره‌ترین شه‌ره‌ف بوو پێتبه‌خشیم، به باوه‌شێکى گه‌رم‌و پێکه‌نینه‌وه خواحافیزیمان له‌یه‌ک کرد، ئه‌ى هه‌لا هه‌لا بم ڕۆڵه”، ئه‌مه قسه‌ى دایکى شه‌هێدێکه‌‌و یه‌کێکه له‌و به‌سه‌رهاتانه‌ى له‌کتێبه‌که‌یدا باسى کردووه.
کتێبى (ئه‌و کاته‌ى مه‌رگ وه‌کو ژیان سه‌وزه) له‌نووسین‌و ئاماده‌کردنى خاتوو (ئه‌میره محه‌مه‌د) رۆژى یه‌کى ئه‌م مانگه هاوکات له‌یادى (46) ساڵه‌ى دامه‌زراندنى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستاندا له‌مۆزه‌خانه‌ى نیشتمانى ئه‌منه سووره‌که بڵاوکرایه‌وه.
ئه‌م کتێبه به‌سه‌رهات‌و چیرۆکى که‌سوکارى ئه‌و شه‌هیدانه‌یه که پێش ئه‌وه‌ى ڕۆڵه‌کانیان له‌سێداره بدرێت، بینیویان‌و قسه‌یان له‌گه‌ڵ کردوون.
نووسه‌رى ئه‌م کتێبه خاتوو ئه‌میره بۆ ژیانه‌وه وتى: “نووسینه‌وه‌ى مێژوو لای هه‌موومان بریتیه له‌نوسینه‌وه‌ی ئه‌و شه‌ڕ‌و جه‌نگانه‌ی که روویانداوه‌‌و ته‌نها باسی کات‌و شوێنى روودانی شه‌ڕه‌که‌‌و ژماره‌ى شه‌هیده‌کان کراوه، به‌ڵام من ئه‌مه دوو جاره گۆڕانکارییه‌کم له‌نوسینه‌وه‌ی مێژوودا کردووه، (ئه‌و کاته‌ى مه‌رگ وه‌کو ژیان سه‌وزه) (١٨)مین کتێبمه که بڵاومکردۆته‌وه، ئه‌م کتێبه‌م وه‌ک به‌رگى دووه‌مى ئه‌و کتێبه‌ى له‌ساڵى (2015) دا بڵاومکردبۆوه وایه که باسی دایکی شه‌هیدان ئه‌کات”.
خاتوو ئه‌میره باسى له‌وه‌شکرد: “تاوه‌کو ئێستا هیچ نوسه‌رێک باسی دایکی شه‌هیدی نه‌کردوه له کاتێکدا هه‌ندێ له‌دایکه‌کان له‌سێ شه‌هیده‌وه تا ٦ شه‌هیدیان هه‌بووه، هه‌ندێک کات دایکێک که کورێکی شه‌هید بووه ناڵێت به‌سه، به‌ڵکو هه‌ستاوه ماڵه‌که‌ی ته‌رخانکردوه بۆ شوێنی کۆبوونه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌‌و رێکخستنه‌کان‌و شاردنه‌وه‌یان، هه‌موو هه‌وڵێک ئه‌یا بۆ سه‌رخستنی شۆڕشه‌که، که لێره‌دا گه‌وره‌ی دایکمان بۆ ده‌رده‌که‌وێت، له‌م کتێبه‌دا هه‌ست‌و سۆزی دایک و باوک و خوشک و براکان ئه‌گێرمه‌وه”.
ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا: “ئه‌مه بۆخۆی مێژوه، ئه‌م کتێبه باسى ئه‌و چرکه ساتانه‌یه پێش ئه‌وه‌ی کوڕه‌کانیان له‌سێداره بدرێت، باسى ئه‌و باوه‌شه گه‌رمه‌یه که دایک‌و خوشک‌و برا‌و باوک بۆ کوڕ‌و براکانیانى ئه‌که‌نه‌وه، ئه‌مه جگه له‌وه‌ى وه‌سێتنامه‌‌و قسه‌کانیانى تیادا تۆمار کراوه”.
سه‌باره‌ت به‌بیرۆکه‌ى کتێبه‌که‌ى خاتوو ئه‌میره وتى: “له‌ساڵی (٢٠٠٧)دا هێرۆ خان که من لێره‌وه زۆر سوپاسی ئه‌که‌م منی کرد به به‌رێوبه‌ری مۆزه‌خانه‌ى نیشتیمانی ئه‌منه سوره‌که، ئه‌مه هانده‌رێکی گه‌وره‌بوو بۆ من که له یه‌کێک له رۆژه‌کاندا له‌ناو هۆڵه‌کاندا ئه‌گه‌ڕاین‌و من یه‌که‌مجارم بوو که بوێرم بێمه ئه‌منه سوره‌که‌‌و خاتوو هێرۆشم له‌گه‌ڵدا بوو، بۆیه نه‌ده‌ترسام له‌کاتی گه‌رانه‌که‌ماندا لێی پرسیم که چیم لادروست بووه، منیش وتم چه‌ند هه‌نگاوێک به‌ره‌و نوسینه‌وه‌ی مێژوو، من له‌و کاته‌وه مێژووى یه‌کێتی ئه‌نوسمه‌وه، ئه‌و شتانه‌ی که من تاوه‌کو ئه‌مرۆ نوسیومه‌ته‌وه وه‌ک قه‌تره‌یه‌ک وایه له ده‌ریای خه‌باتی یه‌کێتیدا، به‌ڵام ویژدانی خۆم ئاسوده‌یه، دڵی ماڵی شه‌هیدێکیش خۆش ئه‌که‌ین”.
هاوکات له‌گه‌ڵ بڵاوکردنه‌وه‌ى ئه‌م کتێبه‌دا، پیشانگه‌یه‌کى فوتۆگرافیش نمایشکرا بوو، که گوزراشت بوو له‌چیرۆک‌و به‌سه‌رهاته‌کانى ناو کتێبه‌که، له‌و باره‌یه‌وه خاتوو ئه‌میره وتى: “هۆکارى نمایشکردنى پیشانگه‌ى فۆتۆگرافى له‌گه‌ڵ کتێبه‌که‌دا بۆئه‌وه‌یه که ئه‌م ده‌سه‌ڵاتدارانه هه‌م کتێبه‌که بخوێننه‌وه‌‌و هه‌م ته‌ماشای بکه‌ن‌و بزانن که‌سوکاری شه‌هیدان چ موعاناتێکیان هه‌یه‌‌و به‌بیریان بکه‌وێته‌وه‌‌و شانازییان پێوه بکه‌ن‌و خه‌باتیان به‌زیندویی بهێڵینه‌وه، ئیتر کاتى ئه‌وه هاتووه ئاوڕی جدیان لێبدرێته‌وه، من ناڵێم هیچیان بۆ نه‌کراوه، کاریان بۆ کراوه، به‌ڵام له‌ئاستی پێویستدا نه‌بووه”.
خاتوو ئه‌میره رووى ده‌مى ده‌کاته ژنان‌و ده‌ڵێت: “هاوڕێی ژنه شه‌هیده‌کان بن‌و سه‌ردانی ماڵه‌کانیان بکه‌ن‌و سه‌ردانی ڕێکخستنه دێرینه‌کان بکه‌ن‌و به‌ده‌م داواکارییه‌کانیانه‌وه بچن‌و له‌خه‌باتدا به‌رده‌وام بن”.
