ڕوخۆش ساڵح عارف
ژنان هەمیشە بەوە ناسراون كە حەزیان بەگوڵ و گوڵزار و سەوزاییە. بەڵام ڕوخۆش ساڵح جیاواز لە هەموو ژنان لەسەر ڕوبەری(500)م زەوی چەندین جۆر درەخت و دار و گوڵی ناشتوە و وەك خۆی باسی ئەكا لە هەموو ورزەكاندا میوەی هەیە. ئەو بەدۆستی ژینگە ناسراوە و وەك خۆیشی دەڵێت” وەك منداڵەكانم ئاگاداری باخی ماڵەكەم ئەبم”. خاتوو روخۆش ساڵح عارف خاوەنی سەوزترین ماڵە لە هەڵەبجەدا و خاوەنی چەندین خەڵاتیشە لە بواری ژینگەدا
خاتوو روخۆش خەڵكی گوندی (عەبابەیلێ)یە سەر بە پارێزگای هەڵەبجە و خاوەنی پێنج منداڵە و هاوسەرەكەی یەكێك بوول ە بریندارانی چەكی كیمیاوی وكۆچی دوای كردووە.
خاتوو روخۆش لە لیدوانیكیدا بۆ تۆری میدیای تەوار دەڵێت” خانوەكەیان كەلاوە بووە كاتێك كڕیویانە و پاش دووساڵ وردە وردە هەوڵی سەوزكردنی داوە چونكە هاوسەرەكەی زۆر حەزی لێبوە و هەر درەختێك زۆر بەردار و بەرهەمی زۆر بووبێ پەیدایان كردوە و ناشتویانە”.
هەروەها رووخۆش خان ووتی” وەك وەفادارییەك بۆ هاوسەری ژیانم دوو ئەركی گەورەم كەوتە سەرشان منداڵەكانم و باخەكەمە”. خاتوو ڕوخۆش باس لەوە ئەكات كە بەڵێنی لە نێوان خۆی و خوادا داوە و وەسیەتی هاوسەری بەجێهێناوە و وەك مناڵەكانی حزمەتی باخەكەیان ئەكات و ویژدانی ئازاری ئەبێ ئەگەر ڕۆژی درەختەكانی بێ ئاوبێ.
خاتوو روخۆش باسی خزمەتی باخەكەی ئەكات و دەڵێت” تەنها ئاوی بیری ماڵی خۆمان بەكار ئەهێنم و ناتوانم ئاوی ماڵان و كلۆراویان بۆ بەكاربهێنم چونكە ئاوی بیرەكەی خۆمان سازگارە”.
روخۆش خان باس لەوە دەكات كە لە هەڵەبجەدا یەكەم ماڵ بوون نەمامی مۆز و سندیان بەرهەمهێناوە و
بەعیشقەوە باس لە درەختەكانی حەوشەكەیان ئەكات و دەڵێت” باخەكەمان دووبن نەمامی تیایە كە سێجۆر میوە بەرهەم ئەهێنێ، ئەو میوانەش لە حەوشەكەمان هەن مۆز و هەنار ولالەنگی و سندوی و پرتەقاڵ و لیمۆ و ترێ و هەنجیر و كاكی خورمای تێدایە”. هەروەها وتیشی”وەسیەتی هاوسەرەكەم بەجێهێناوە بۆ هەموو وەرزەكان میوەی حەوشەكەی خۆمان ئەخۆین”.
ڕوخۆش لە پای ڕێزگرتن لە ژینگە و سەوزكردنی حەوشە و ماڵەكەی لەلایەن ڕێكخراوەكانی هەڵەبجەوە لە كۆی پەنجا ماڵ خەڵاتی یەكەمی بەدەستهێناوە و ڕێكخراوی ژینگە دۆستی سویدیش ساڵی ڕابردوو خەڵاتی سەوزترین ماڵی لەسەر ئاستی هەرێم پێبەخشیوە.

میهرەبان/ هەڵەبجە