نوسینی: ترێ محمود
خەباتی یەكسانی و ئازادی ژن ئەڵتەرناتیڤی خودی ژنە كە ڕووبەڕووی كێشەكانی ئەبێتەوە. ئەمە لە لاوازی ژن نیە، بەڵكو سیستمی خۆبەڕێوبەری هەندێكجار پیاوان دەكاتە دژ. چونكە پیاوان لە كۆنەوە بەهێز و بازوو ناستراون، زۆرینەی كات خێزانیش لەم دابەشكردنی ڕۆڵە خەتابارە كە هەر لە تەمەنێكی كەمەوە گرنگیان بە كوڕان داوە و پاشان بۆ كچ. بۆ نمونە پشتگیری كردنی كوڕ بۆ زۆر بابەت و بۆ كچان بڤە و عەیبە، ئامادەكردنی خواردن و شتنی جل و بەرگ و خاوێنكردنەوەی ژورەكەی و دڵدانەوەی لەكاتی بونی كێشە. كە زۆربەی جار خوشك ئەمەدەكات،
بەڵام هەر ئەم برایە ئامادەنیە گوێیەك لەم خوشكەی بگرێ بزانێ كەم و كوڕێكانی چین، بگەرە زیاد لە دایك و باوكەكە سەرزەنشتی خوشكەكەی دەكات ئەمە عەداڵەتی كۆمەڵایەتییە؟ كە ئەم كوڕ وكچەش پاشان ئەچنە شوێنی خۆیان هەمان مامەڵە دووبارە دەبێتەوە كوڕ خاوەن بڕیاری یەكەم و كچ كە زۆرجار هەر گوێشی بۆ ناگیرێ لە كاتێكا ڕەنگە ئەم كوڕە دەیان كێشەی تێپەڕاندبێ تاگەیشتۆتە ئەم تەمەنە كچانێكی سەنگینیش هەرگیز لەگەڵ دروستكردنی كێشە و زیادەڕۆیدا نەبووبن، بەڵام هەر سەرزەنشت كراون لەو كاتەی ژنێك تەونی كردووە تا ڕۆژگاری ئەمڕۆ ژنێك فڕۆكەوانە.
بەڵام بێكێشە دەرنەچووە بۆ ڕۆژگاری ئەمڕۆش كە ژن هەیە پێشەنگی شۆڕش ئەكات و بەرگری لە نیشتیمان و تەنانەت خودی خۆشی ئەكات. لە كاتێكا دەهر و تۆز لەسەر دڵی كەڵەكە بووە لە پێناو نەتەوەكەیدا دەجەنگێ دەیان تابلۆی جوانی لەو ڕووەوە نمایشكردووە، كەچی هەرلێناگەڕێن لە هەر سەردەمە و بەدەستی گروپ و تاقمێك لە فكری ژن ئەدرێ هەندێ جاریش بەناوی فیمێنیزم و جێندەرەوە هەرچی خەباتی ژنە ڕایئەماڵێ بەتایبەتی لە سەردەمی مۆدێرنەدا. كە ئاپۆڕایەكی زیندوو لە هێزی ژن دەبیندرێت لە هەر چواربەشی كوردستانا چونكە بەرخودانی ژنان بۆ ئەمڕۆ گرنگە سەداكەی لە ڕۆژئاوا بگاتە باشور و لە باشوریشەوە بگاتە ڕۆژهەڵات و باكور. بەڵام دەبێت ئەوڕاستیە بزانین هەرچی باشورە زووتر دەستی بەشتەكانا گەیشتووە دەبوو ئێستا لێرەوە واتە لە باشورەوە هێڵی ئازادی ژن و فكری ژن زیاتر گەشەی بكردایە وكاریگەری لە سەرپارچەكانیتری كوردستان دانایە. چونكە سێ دەیە حكومەت و پەڕلەمانمان هەیە، بەڵام ڕەنگە ئەمەش كێشە بووبێت كە حكومەت و پەڕلەمانەكەمان بەدیدێكی ژنانە جوڵەی سیاسی نەكردبێ و ئەم دەسەڵاتە پاوانخوازییە كە سنور نازانێ و بە بەرگێكی پیاوانەی فیتەوە دەردەكەوێ.
هەرچی پێبكرێ دژ بە ژن كردوویەتی بۆ دەستی كاری هەرزان كە دواجار جگە لە ماڵوێرانی و دواكەوتوویی، شتانێكیتری لە هەگبە نەبووە بۆ ژن. ئەوەشمانبیر نەچێ ئێمە لە جوگرافیایەكدا دەژین دەورمان داگیركراوە، لەبری بە گەڕخستنمان لە تەواوی سێكتەرەكان لە سەر توانا و لێهاتوویمان. ڕۆژبە ڕۆژ لاوازتر و كپتر دەكرێین.