نوسەر و توێژەر / مژدە علی
لە سەرەتای مرۆڤایەتیەوە هەتا رۆژگاری ئەمرۆمان هەمیشە ژنان ئەرك و بەرپرسیاریتی خۆیان بینیوە و شان بە شانی پیاوان لە مەیدانی كاركردندا بوون، هەمیشە لە كۆمەڵگەدا ژنانی سەرهەڵدێر خاوەنداریكردنی لە كۆمەڵگە وەك بەرپرسیاریتییەك بینیوە.
هەڵبەت لە نێو ژنانی كورددا رونتر دەبینرێت، هەرچەندە كۆمەڵگە كەوتۆتە ژێر كاریگەری سیستمیكی دەسەلاتداری و لە ژێر ناوی جودا جودا رەوایەتی بە بیكاریگەركردنی ژنان دەدرێت هەم لە بواری ژیانی هەم لە بواری كاركردن و لە مەیدانی سیاسەت و بەرێوەبردندا، سەرباری هەموو ئەو ئاستەنگی و تاوانكاریی و ئاسملاسۆنە جەستەیی و فكرییەی لەسەر ژنان هەیە، بەلام وەل سمبولی ئازادی و بە رۆحی دایكە خوداوەندەوە ئێمەی ژنان لە خۆ پەرەردەكردن لە سەر بنەمایەكی دروست و ئازاد بەردەوام دەبین.
شایەنی گوتنە سەركەوتنە یەك لە دوای یەكەكانی ژنانی پێشەنگی كورد وایكردووە ئەو رۆحە بەرخودێرە هەمیشە زیندوو بمینێت و نەوە لە دوای نەوە مێژووی پر شكۆی خەبات و تێكۆشانی ژنانی كورد زیاتر و زیاتر لە لوتكەدا ببینرێت. هەڵبەت بە تێگەیشتن لەو دۆخە ئاڵنگارییەیی كە هەر لە سەردەمی سەرهەڵدانی شۆرش و بزوتنەوەی رزگاری خوازییەكانی كورد بگرین تا ئەم رۆكە ئەوەی دەبینرێت وەك ئاماژەمان پێدا سەرەرای هەموو ئەو كۆسپ و تەگەرە سەخت و دژوارانەی چ بە كلتور و ئایدۆلۆژییا و ئەقلییەتی خۆسەپێنی رەگەزی بەرامبەر. بەڵام ژنانی خەباتگێر و ئازادیخواز ماندوو نەبوون و دەستەوەستان نەوەستان.
ئەوەتا ژنانێكی وەك. فاتمە رەش و لەیلا قاسم و حەبسەخانی نقیب و ساكینە جانسز و بێریتان و قەدەم خێر و بە هەزارەها ژنی ئازادیخواز وەك سەربازێكی ون لەو مەیدانی كار و خەباتەدا بێوچان كاریان كردووە و لە و پێناوەشدا شەهیدبوون. بەڵام ئەوەی جێگەی شانازی ئێمەی ژنانی ئازادیخوازە خەبات و هەبوونی مێژووی پر شانازی ئەو ژنە تیكۆشەرانە دەكەین بە خەتی سەرهەڵدان و بەرە و پێشچوونی ژیان و ژیاری كۆمەڵگەی كوردی لە هەرچوار بەشی كوردستان بوون.
بەڵام لەگەڵ هەموو ئەو سەروەرییانە و ژیرخانی كار و خەباتی ژنان لە رابردوودا ئەگەر ژنانی باشوری كوردستان وەك نمونە بینینەوە لە ئێستادا دەبینین. بەتایبەت لە نێو حزبە سیاسیەكاندا بێنینە بەرباس ئەوە دەبێنرێت ریژەی ژنان وەك پێویست نییە، تەنانەت لە هەندیك لە حیزبە سیاسییەكانیش بە عەلمانی وئیسلامییەوە ریژەی ژنان هێندە كەمە بە پەنجەكانی دەستمان دەژمێردرێت. هەڵبەت بە بڕوای من ئەمەش بۆ چەند هۆكاریك دەگەرێتەوە لەوانە
*هۆكاری دابوو نەریت و كلتور:
هەتا ئێستاكە سەردەمی عەولەمە و پێگەشتنی ئاستی سەقافی لە تەواوی رۆژهەلاتی ناوەراستدا بە ئاستێكی باش گەشتووە، بەڵام تەنانەت ئەم پێگەشتنەش نەبۆەتە هۆكاری ئەوەی كە دەسەڵاتی باوك سالاری یان بە دیدە فراوانەكەی. زهنییەتی پیاو سالاری بەتەواوی نەگەیشتۆتە ئەو قۆناغەی كە پێیان قبوڵ بێت. كە ژنان و كچانی بەهرەدار و تێگشتووكە دەتوانێت جێدەستی لە گۆرانكارییەكانی سەردەم لە نێو كۆمەڵگە و بریارە سیاسییەكان هەبێت. نەك هەوڵی شاردنەوەی دەدەن بەڵكو بە كۆمەڵیك پاساوی زۆر نا منتقی و دۆگما بێكاریگەر نیشانی دەدەن، كە پێویستە ئەو دیدە چەق بەستووە نەهێڵدرێت. كە ئەوەش تەنها بە خەبات و یەكدەنگی ژنان دەكرێ لە نێو كایەییی سیاسی و هەبوونی یەك دەنگی لەسەر ئەو ئاشتاسێۆنە بێبنەمایانە و پڕ خورافیاتانەی لەسەر كۆی ژنان بە زانابوون بەریوەدەبرێت.
هۆكاری خودی:
زۆرجاركەمتەرخەمی ژنان خۆشیان هۆكارێكە بۆ دەرنەكەوتن و هەڵوێستەكانیان لە كایە سیاسیی و كۆمەڵایەتیەكاندا، ئەمەش دواجار بەهۆی لاوازی ئاستی پەروەردەی ژنان و كەم وشیارییەوە روودەدات، كە دەبێتە رێگر لە بەردەم بەرەوپێشچوونی رۆڵی ژنان لە كۆمەڵگەدا.
هۆكاری سیاسی:
بێگومان هۆكاری سیاسی یەكێكە لە هۆكارە باڵاكان كە وادەكات ئاستی دەركەوتنی ژنان و بەرە و پێشچوونیان لەلاوازی دابێت ئەمەش بۆ چەند فاكتیك دەگەرێتەوە:
ا/ نەبوونی پلانێكی باشی پەروەردەیی لە ناو ئەحزابانەی لە باشووری كوردستان، هەشبێت لە ئاستێكی پێویستیوادانییە كە ژنانی خودی حزبەكەش بتوانن خۆیانی تێدا ببیننەوە و هەم خۆیان و هەم چوادەوریشیان لە ئاستێكی باڵای بەرێوەبردن و بەرپرسیاریتی جدیدا پەروەردە بكەن.
ب/ بەردەوام نەبوونی پەرووردەی خولی
كادران و گرنگی پێنەدانی لە ئاستێكی باڵادا هەڵبەت بەردەوام جیاكاری لە نێوان ژنان لە ریزی پارتە سیاسییەكاندا ئەمەش خاڵێكی نیگەتیفە كە نەهێڵرێت كەسی شیا و كارامە بە ئەرك و بەرپرسیارێتی هەم لەسەر ئاستی پەروەردەی زهنی و ئایدۆلۆژی و جەستەیی لە سەر تاك و هەم لەسەر كۆمەڵگە پێشوەبچێت.
ج/ بەزۆر سەپاندنی ئایدۆلۆژیایەكی دیاریكراو هەم چەق گیر و رێگەنەدان بە گۆرانكاری و وەرگرتنی بیرورا و قبوڵكردنی بیری ئازاد. بەردەوام رێگر بووە لە بەرە و پێشچوونی كاركردنی ژنان و بەرە و پیشچونیان لە نێو پارتە سیاسییەكاندا.
د/ بێگومان كلتوری رەخنە و رەخنەداین. قۆناغێكی گرنگە تا ژنانی ئازادیخواز بتوانن زیاتر پێشوەچونی خۆیان لەسەری بە بنەما بگرن. ئەمەش لە نێو ژنانی پارتە سیاسییەكان بێجیاوازی لە باشوری كوردستان لە كەماسیدایە ئەگەر هەشبێت بەریژەیەكی كەمە.
و/ مخابن زۆربەی كات پۆستە سیادی و گرنگەكان لە نێو حزبە سیاسییكاندا لە باشوری كوردستان. بریاری تاك رەوی و بیر و شرۆڤەی پیاوان بە هەند وەرگیراوە و هەمیشە. بە هەر هۆكاریك بێت نەهێڵدراوە ژنان جێدەستی جدییان هەبێت.
هۆكاری ئابوری:
بەدرێژای مێژوی دەركەوتنی سیستمی كاپتالیزم كۆمەڵگە لە كۆمۆن وردە وردە دورخرایەوە دەستیكار و كارگە و چالاكی مرۆڤەكان بۆ دەستخستنی بژیوی ژیان كەوتە جەنجاڵی و كاركردنی زۆر بۆ هەردوو رەگەز. بەڵام لە دونیای سەرمایەداریدا و لەوجەنجاڵییە ژیانییەی هەیە و دەگوزەرێ. ژیانی ژنان بۆ مسۆگەربوون وگەرەنتی ژیانێكی سەربەخۆ و ئازاد لازمی هەبوونی ئابورییەكی سەربەخۆیە. ئەمەش بێگومان بە هەول و ماندووبوونی خودی ژنان دێتە بەرهەم. لەگەل ئەوەشدا بە گەرخستنی دەستی كار و كارامە بینینی ئەو ژنانەی لە نێو ئەحزابە سیاسییەكاندا زیاتردەكات.
چونكە ئەوان دەتوانن دواتر پرۆژەی بەرهەمهین و بەرنامەی كار زیاتر برەخسینن بۆ ژنان و هەلی دروستبونی گۆرانكارییەكان زیاتر بكریت تا ژنان بتوانن هەم بەرهەمهێنبن و هەم پەروەردەكار و هەم رێنیشاندەرێكی باشبن لە نێو كار و بەرنامەی لایەنە سیاسییەكاندا..هتد.
دواجار شایەنی گوتنە گۆرانكاریی و پێشوەچونەكان لە تەواوی جومگەكانی بەریوبردن و كاركردندا بەهەردوو رەگەز بەرێوەدەچێت لەوچوارچیوەیەشدا. گرنگە ژنان چاوی زیاتریان لە خۆ پەروەردەكردن و بەرزكردنەوەی ئاستی زهنیان بە گرنگ ببینن و رۆڵی خۆیان ون نەكەن لە درووستبونی گۆرانكارییەكان هەم لە نێو پارت و لایەنە سیاسییەكان هەم تەوای كۆمەڵگە بە هەموو سێكتەرەكانی بەریوەبردنەوە.
