نووسینی : ترێ محمود
پاراستنی هەرشوێن و ناوچەیەك، ئەركێكی مرۆڤایەتی و نیشتیمانیە بەبێ جیاوازی ڕەگەزی و ئایدەلۆژی، بەتایبەتیش پاراستنی گەل و خاك، ئەمڕۆ لە باشوری كوردستان چەندان. دەستكەوتی زێڕین هەیە هەر لە دروستبوونی حكومەت و پەڕلەمان و دەیان ناوەندی گرنگ بۆ گەلەكەمان مایەی شانازییە، بەهۆی پاراستنی پیاوان و زۆر جار ژنانیش كە هەر لە شاخەوە پاڵپشت و هاوكار و لە مەترسیەكانیشدا بەژداربوون، لە هەرشوێنێك پێویست بووبێت ژنان كۆمەكیان كردوون، یان شانیانداوەتە بەر مەترسیەكان. لە دوای ساڵی ١٩٩١ شتێك غەیاب بوو لە هەرێمی كوردستان و عێراقیش ئەویش هێزێكی پاراستنی ژنان بوو، بۆیە هەر زوو بیر لە دروستكردنی ئەم هێزە كرایەوە، لە ناو یەكێتی نیشتیمانی كوردستاندا چەندین پێشنیاركرا بۆ فەوجێكی ژنان ، جەنابی مام جلال لە ١٩٩٦/١١/١١دەستپێشخەری كرد بۆ دامەزراندنی هێزێكی ژنان كە لە ناوچەكە بوونی نەبوو لە ماوەیەكی كەمدا، سەدان ژن هەر لە خانەقین تا قەندیل، تەنانەت ژنانی سونە و شیعەش بەژدارییانكرد بەبێ جیاوازی ناوچەیی.. ئەم هێزەی ژنان سەرەتا وەك هێزێكی بەرگری ، كە مەشق و ڕاهێنانیان لە سەر جۆرەها چەكی قورس و سوك كردوو چەندین خولیان لەگەڵ دژەتیرۆر و دەزگای هەواڵگری ئەمریكا و ئیتاڵیا بینی. كە بەشێكیش لە یەكێتی ژنان بەژداربوون لە گەڵیان و پشتیوانیان لە هێزەكە كرد، ئەم هێزە پێشتر ئەركیان لە خاڵەكانی پشكنین و سەنگەرەكاندا بووە، ئێستا ئەركی پشكنین و پاراستنی نەخۆشخانەكانی (شۆڕش و چەمی ڕێزان ) یان لەسەر شانە. هێزی پێشمەرگەی ژنان بۆ ڕەتكردنەوەی ئەوقسانەی ژن توانای ڕووبەڕوو بوونەوەی نیە، وەك هێزێكی بەرگری لە گەردەلولی تۆڵەدا دەوری كاریگەریان هەبوو هەر لە هیران و نازەنین و گردی جاسوسان، ڕوو بە ڕووبونەوەی گەورەترین هێزی تیرۆرستی داعش بوونەوە و لەو ڕووبەڕوو بونەوەیەدا چەندین بریندار و بەداخەوە شەهیدیش هەبوو كە ئەویش شەهید( ڕەنگین یوسف) ژنە تێكۆشەر و قارەمانی ناو ئەم هێزە بوو.
ئەم هێزە یەكەم هێزی كوردی بوو لە كاتی پرۆسەی ئازادی عێراقدا چووە ناو كەركوكەوە. بەردەوام ئەوگلەیەش دەكرێ لەلایەن ژنانی ناو ئەم هێزە كە زۆرترین زومی كامێرە ناوخۆیی و دەرەكیش لەسەر پشمەرگەی پیاوەكانە، نەك پێشمەرگە ژنەكان، هەرچەندە ئەم هێزە و تەواوی هێزە سەربازیەكانی تری كوردستان. دەبێت هێزێكی پارادایم بن لە كاتی ڕوبەڕوو بونەوەی مەترسی و هێرشەكان بۆ سەر سنور و خاكی كوردستان، ئەبێت هەمیشە ئەوەمان لە پێشچاو بێت تەواوی كوردستان لە ژێر تەوژمی دەوڵەتانی زلهێزەكانی ناوچەكە و بەهۆی بەپیتی خاكی كوردستان سەروەتی ژێر زەوی و سەر زەوی لە هەموو ئان و ساتێكدا ڕەنگە ڕووبەڕووی داگیركارییەكیتر ببێنەوە.
كەوایە بەشێكش لەو ئەركی پاراستنە لە ئەستۆی ژنان ئەبێت، خۆشبەختانە ئەمڕۆ لە تەواوی بەشەكانی كوردستاندا هێزی نیزامی ژن هەیە، ڕێكخستنێكی بێوێنە دەكەن بۆ بەگژداچونەوەی دووژمنانی كورد هەندێ لەو هێزی ژنانەی بونەتە سومبول بە هێزی پێشمەرگەی ژنانیشەوە (هێزەكانی پاراستنی گەل یەژاستار، یەپەگە، یەپەژە، هێزی ژنانی دیموكرات، یەكینەكانی پاراستنی شەنگال، كەژەكە) و چەندانیتر بە هێز و ئایدەلۆژیای سەردەمیانەوە بیر لە دۆخی كوردستان ئەكەنەوە.
ئەواتا ئەمڕۆ٢٧ ساڵ تێدەپەڕێ بەسەر دامەزراندنی هێزی پێشمەرگەی ژناندا كە پێشەنگایەتی ژنی باشوری كوردستان ئەكات لە پاراستنی كوردستاندا ، پیرۆز بێت ئەم یادە لە ژنانی ناو ئەم هێزە و (ی،ن،ك)كە پێشەنگ و دەستپێشخەربوو لە دامەزراندنی هێزی پێشمەرگەی ژنان و ڕۆحی مامی گەورەش شادبێت كە دامەزرێنەر و هاوخەم و پشت و پەنا بوو بۆ ئەم هێزە.