هۆكارەكانی زیادبوونی ژن كوشتن و ئەو توندوتیژانەی بەرامبەر بە ژنان دەكرێت‌و ئەو ژنانەی كە دەكوژرێن یان هانیان دەدەن خۆیان بكوژن، لەڕووی یاساییەوە چی بكرێت بۆ كەمكردنەوەی توندوتیژی دژی ژنان؟

لەوبارەیەوە خاتوو تەلار لەتیف لێپسراوی ناوەندی كاروباری یاسایی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بۆ ژیانەوە دەڵێت: كاركردن لەسەر ئەو ڕێچكەی كە پێشتر كارمان بۆ كردوە، كاركردنە بۆ نەهێشتنی توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان، لابردنی ئەو كۆسپانەی كە دێتە بەردەوام سەركەوتنی ژنان”.

دەربارەی ڕێژەی زۆربونی ژن كوشتن‌و هۆكارەكانی، خاتوو تەلار وتی: ئێمە لەخولی چوارەمی پەرلەماندا پرۆژەی یەكێتی ژنانی كوردستانمان پێشكەشكرد كە لەو پرۆژەیە كار بۆ قەدەغەكردنی كوشتنی ژنان كرا، لەژێر هەرناوێكدا، لابردنی مادەی ٤٠٩بوو كە ژنكوژی هەبوو بەناوی شەرەف پارێزییەوە، ئەو یاسایە ئێستا هەركەسێك ژن بكوژێ‌ هاوشێوەی بە كوشتنی گشتی مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت، بەڵام بەداخەوە ڕێكارەكان زۆرن ڕێگرییەكان زۆرن بۆ جێبەجێكردنی، ئەوانیش یەكەم نەبوونی چاودێرێكی ورد لەلایەن پەرلەمانەوە بۆ دەسەڵاتی دادوەری بۆ جێبەجێكردنی ئەو یاسایە، دووەم ئەو ئاشتی كۆمەڵایەتی‌و سوڵحی عەشایەری و بنەماڵەكانەوە، سێیەم لێبوردنی تایبەت‌و گشتی كە هەیە، خاڵی چوارەم گرنگ سكاڵاكار كەسی نزیكی ئەو كەسە لەبەر لایەنی كۆمەڵایەتی ناتوانێت ئەو سكاڵایە بكات، بۆیە لەویادا ڕۆڵێكی تر دێتە پێشەوە ئەویش داواكاری گشتییە، كە پێویستە ڕۆڵی خۆی ببینێت بۆ ئەوەی سكاڵاكار بێتەپێشەوە، چونكە هەركاتێك سكاڵاكار نەبوو تەنیا مافی گشتی تێدا دەبینێت، بۆ پاراستنی ئەوە گرنگە داواكاری گشتی ڕۆلێكی راستەقینە ببینێت.

دەربارەی بەكارهێنانی چەكی بێمۆڵەت‌و مۆڵەتدار ئەو یاسایە پێویستی بەهەمواركردنەوە هەیە بۆ كەمكردنەوەی توندوتیژی دژی ژنان، خاتوو تەلار وتی: كوشتنی ژنان تەنیا بەهۆی چەكەوە نییە، یەكێك لەهۆكارەكانی تر سوتاندنییەتی یان هاندانی بێت بۆ خۆكوشتن، بەڵام ئەوەی پەیوەستە بەچەكەوە، ئەوە بۆخۆی لەیاساكەدا هەیە، دیسان جێبەجێكردنی ئەو یاسایە لاوازە لەئێستادا‌و هەمواركردنەوەی ئەو یاسایە لەپەرلەمانە، هیوادارم بەشێوازێك هەموار بكرێتەوە كە لەبەرژەوەندی كۆمەڵگە بێت بەتایبەتی ژنان بۆ ئەوەی ببێتە هۆی كەمكردنەوەی توندوتیژییەكان، لەهەمووی گرنگتر لەو یاسایەدا هەندێك بڕگەی هەیە وەكو یاسای سزادانی عێراقی كە پێویستە كاری لەسەربكرێت، مادەی 408 كە پێویستە لاببرێت، یان توندتر بكرێت ئەو سزایەی كە هەیە بۆ ئەوەی ببێت بە ڕێگر لەبەردەم توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان، زۆربەی زۆری ئەو ژنانەی كە دەكوژرێن یان هانیان دەدەن لە ژێر ناوی خۆكوژی ئەوەش سزا نادرێت.

هەرلەو بارەیەوە عەمید ناهیدە ئەحمەد ئەندامی دەستەی دامەزرێنەری هێزی ژنان وتی: “یەكێتی ژنانی كوردستان وەكو كورەیەكی پۆڵایین روبەڕووی ئەو كەسانە دەبنەوە كە توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان دەكەن‌و هەوڵی كەمكردنەوەی دیاردەكە دەدەن.

دەربارەی هۆكارەكانی زیادبوونی ژن كوشتن خاتوو ناهیدە وتی: كۆمەڵێك هۆكار هەیە بۆ زیاد بوونی ژن كوشتن و توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان، ئەویش ئەو قەیرانی ئابورییەی كە ماوەی چەند ساڵێكە روبەڕووی كوردستان بۆتەوەو سیاسەتی ناڕەوای پابەند دەكرێت، بەناوی سیاسەت ودەسەڵاتدارییەوە پەیڕەو دەكرێت، هەمیشە ئیش لەسەر ئەوە ناكرێت پێگەی ژن بەرزبكرێتەوە، دەبێت روبەڕووی ئەوانەش بوەستینەوە كە كۆمەڵێك كەس هەیە پێویستە كارلەسەر فكری خۆی بكات، چونكە ئەم كەسە هەتا كارلەسەر فكری خۆی نەكات خۆی ئازاد نەبێت ناتوانێت بەرامبەرەكەشی ئازاد ببینێت، لە كۆمەڵێك شوێنیشدا، لەئێستادا كاركراوە پێگەی ژن كەمبكرێتەوە لە دام ودەزگاكانی حكومی بەتایبەتی لە بواری سەربازیدا دەبێت كەسانێك لە بڕیاردان بن كە توانای فكری و ئازادیخوازی ومافەكانی ژنانیان هەبێت.

ئا:تریفە