پلاستیك ! گەورەترین هەڕەشە لە داهاتووی مرۆڤ و ژینگەو ژیان دەكات، لە دوای شەڕی جیهانی دوەمەوە دەركەوت و زۆر بەخێرایی گەشەی سەند‌و بڵاوبویەوە لەبەر زۆر پێویستی مرۆڤ پێی بە تەواوی خۆی خزاندە ناو ژیانیەوەو بو بە بەشێك لە ژیانی ڕۆژانەمان.

ژمارەكان لەبارەی پلاستیكەوە ترسناكن لە ساڵی ٢٠١٥ ەوە ساڵانە زیاتر لە ٥٠٠ ملیۆن تۆن پلاستیك بەرهەمهاتوە، تا ئێرە ڕەنگە ئاسایی بێت، ئەوەی مەترسیدارە تەنها ٩٪ ی ئەم پلاستیكە ڕیسایكڵ دەكرێتەوە و ١٢٪ دەسوتێنرێت، كە ئەمەش مەترسی گەورەی پیسبوونی هەوای لێدەكەوێتەوە، ماوەكەی كە دەكاتە ٧٩٪ فڕێ دەدرێتە ناو ئاوو خاك و هەواوە! بوەتە بارگرانی بەسەر ژینگەو خانە‌و لانەی زیندەوارانی وێرانكردوە، تەنگی بەژیانی ئاوی و وشكانی هەڵچنیوە.

هەرچەندە لەبەر تازەیی بابەتەكە بەتەواوی كاریگەرییەكانی شەنوكە‌و نەكراون، بەڵام بڵاوبوونەوە‌و گواستنەوەو پێكهاتەكانی‌و كاریگەری لەسەر ژینگەو تەندروستی مرۆڤ لەم ساڵانەی دواییدا بوەتە پرسیاری سەرەكی نێو توێژینەوە زانستیەكانی دونیا زۆرینەشیان مرۆڤ هۆشیاردەكەنەوە لەسەر مەترسیە خراپەكانی پلاستیك‌و داهاتوی نادیاری مرۆڤ بەدەست هەڕەشەی پێكهاتەكانییەوە.

مایكرۆ پلاستیك، دەنكۆڵەی قەبارە بچوكی پلاستیكن كە لە نێوان مایكرۆنێك تا ٥ ملیمەتردان، لەپلاستیك دائەماڵرێن و دروست دەبن زۆر بە ئاسانی دەگوازرێنەوە لەنێوان پێكهاتەكانی ژینگەدا، بەپێی توێژینەوەكان گەشتونەتە هەموو شوێنێكی ئەم دونیایە، لە بەرز ترین شوێنەوە بیگرە، كە لوتكەی شاخی ئەڤرستە، تا قوڵترین خاڵی زەوی كە دەكاتە ڕۆژئاوای ئۆقیانوسی هێمن كە پێی دەوترێت (مارینا ترێنچ). ئەوەی جێی سەرسوڕمانە نەك هەر لە شوێنەكە، بەڵكو لەناو لەشی ئەو زیندەوەرانەی لەو شوێنانەدا دەژین ڕێژەیەكی بەرچاو مایكرۆپلاستیك دۆزراوەتەوە! مەترسیەكە لەوەدایە پلاستیك لەگەڵ ئەوەدا بەخەسڵەتی كیمیایی بە پێكهاتەی ناچالاك (ئینێرت) ئەژمار دەكرێت، بەڵام بە زنجیرەی خۆراكیدا دەگوازرێتەوەو توانای كۆبوونەوە‌و گواستنەوەی هەیە لە لەشی زیندەوەرێكەوە بۆ زیندەوەرێكی تر بە زنجیرەی خۆراكدا گەشت دەكات تا دەگاتە ناو لەشی مرۆڤ.

لەتازەترین پشكنیندا لەناو خانەكانی سی‌و خوێن‌و گەدەی مرۆڤدا ڕێژەیەكی زۆر لە مایكرۆپلاستیك دۆزراوەتەوە ئاماژەش بەكاریگەری مەترسیداری دەكرێت لەسەر ڕەوشی تەندروستی مرۆڤ وەك كوشتنی خانەكانی بەرگری و زیادكردنی ئەگەری شێرپەنجە لە مرۆڤدا.

ئەمە چیرۆكی پلاستیكە، لەكارگەكانەوە دروست دەبێت لەناو لەشی زیندەواران‌و خوێن‌و سیەكانی مرۆڤدا كۆتایی دێت، ئۆقیانوسەكان سیخناخ بوون بە پلاستیك و زیندەوەرانی ئاویان هەراسان كردوون، خاك و كشتوكاڵ و خۆراكمان پڕە لە پلاستیك، دوكەڵی سەیارەو كارگە بەس نەبوو ئێستا لەگەڵ ئەمانەشدا مایكرۆپلاستیك هەڵئەمژین. لەكاتی بەكارهێنانی پلاستیكدا ئەم چیرۆكەت بیربێت، مرۆڤ ناتوانێت پلاستیك بەكار نەهێنێت و بەركەوتنی نەبێت لەگەڵیدا، بەڵام دەتوانێت بە دروستی مامەڵەی لەگەڵدا بكات و نەبێتە هۆی كاولكاری ماڵی مرۆڤ و زیندەوەران.

سەرچاوە : دەستەی پاراستنی ژینگە